ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜ ਆਬਾਂ ਦਾ ਦੇਸ, ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਸੁਰਗ ਦੀਆਂ ਮਹਿਕਾਂ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਰਗਾ ਸੀ, ਅੱਜ ਉਹੀ ਹਵਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਏ ਨੇ| ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਇਨਵਾਇਰਮੈਂਟ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਕੌੜੀ ਸੱਚਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕਦਾ ਹੈ| ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਘਟ ਗਈ ਹੈ| ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਮਿੱਟੀ, ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ| ਲੁਧਿਆਣਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਇੰਨੀ ਗੰਧਲੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ| ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਮਾ, ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਵਧ ਰਹੇ ਨੇ| ਇਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਜਕੜ ਰਹੀਆਂ ਨੇ|

ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ, ਜੋ ਸਾਡੀ ਜਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਕੈਮੀਕਲਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ| 80% ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖਤਰਨਾਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ| ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ, ਜੋ ਸਾਡਾ ਸੋਨਾ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਬੰਜਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ| ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਨਾਜ ਦਾ ਝਾੜ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਵੀ ਮੰਦੜੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ| ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਨ-ਭੰਡਾਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਮਾਣ ਸੀ,  ਹੁਣ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਨੇ| ਜੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਵੀ ਨਾ ਸੰਭਲੇ, ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝਣਗੇ, ਸਗੋਂ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਘਿਰ ਜਾਣਗੇ|

ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ| ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰੀਂ ਕੁਹਾੜਾ ਮਾਰਿਆ ਹੈ| ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ, ਕੂੜੇ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ, ਰਸਾਇਣਕ ਖੇਤੀ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਮੋੜ &rsquoਤੇ ਲਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਹੈ| ਪਰ ਹੁਣ ਵੀ ਸਮਾਂ ਹੈ| ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵਾਲਾ ਪਲ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ| ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਣੀ ਪਵੇਗੀ| ਘਰੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰੋ-ਕੂੜਾ ਵੱਖਰਾ ਕਰੋ, ਪਾਣੀ ਬਚਾਓ, ਰੁੱਖ ਲਾਓ, ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾਓ| ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ-ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ| 

ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਦੀ ਜ਼ਿਮਨੀ ਚੋਣ ਦਾ ਮੰਚ ਸਜਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਮੰਚ ਨਾ ਤਾਂ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ, ਨਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ| ਇਸ ਦੀ ਥਾਂ, ਸਿਆਸੀ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਨੇ ਸਾਰਾ ਮਾਹੌਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ| ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ, ਕਾਂਗਰਸ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਰਹੇ ਨੇ, ਪਰ ਹਲਕੇ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ, ਸੀਵਰੇਜ, ਵਿਦਿਅਕ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ| ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਟਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਤੱਕ, ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਜੁਬਾਨ ਦੀਆਂ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ| 

ਇਸ ਚੋਣ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਦਲ-ਬਦਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ| ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਚ ਦਲ-ਬਦਲੀ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਇਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ| ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਵਰਕਰ ਅਤੇ ਆਗੂ ਇਕ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ| ਇਕ ਕੌਂਸਲਰ ਤਾਂ ਚਾਰ ਦਿਨ ਵਿਚ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਬਦਲ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਘਰ ਆ ਗਿਆ! ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਇਮੇਜ ਲਈ ਖਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਖੋਰਾ ਲਾ ਦਿੱਤਾ|

ਚੋਣ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਿੱਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ| ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹੈ, ਪਰ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਉਲਝਣ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪਕੜ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ| ਕਾਂਗਰਸ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਗਿਣਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਚੁੱਪੀ ਤੇੜ ਆਪਸੀ ਫੁਟ ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ| ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਨਾਲ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੀ ਹੈ| ਭਾਜਪਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਗੁਣਗਾਨ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਉਸ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਫਿੱਕਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਚੋਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਚੋਣ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਤਿੱਖੀ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਦਲ-ਬਦਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੈ| ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ-ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ, ਸੜਕਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ-ਪਿੱਛੇ ਛੁੱਟ ਗਏ| ਵੋਟਰ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸਿਆਸੀ ਤਮਾਸ਼ੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਬੇਚੈਨੀ ਹੈ| ਇਹ ਚੋਣ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਨੀਚੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ| ਪੰਜਾਬੀ ਨੀਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ| ਸਿਆਸੀ ਗੁੰਡ-ਗਰਦੀ ਅਤੇ ਦਲ-ਬਦਲੀ ਦੇ ਖੇਡ ਨੂੰ ਨਕਾਰਦਿਆਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਪੇਸ਼ ਕਰੇ| ਸਿਆਸੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਹੀ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਨੇ| ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਇਸ ਗੰਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੇ, ਨਾ ਕਿ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਦੀ|

-ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੁਰੇਵਾਲ