ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ੫੫੦ਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਵਸ ਬੜੀ ਧੂਮ ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਨੌਤ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕੱਢੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਦੀਵਾਨ ਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਿਆ ਖਰਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੀਡੀਏ ਵਿਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਵਰੇਜ ਹੈ ਜਾਂ ਰਿਵਾਇਤੀ ਦੀਵਾਨਾ, ਨਗਰ ਕੀਰਤਨਾ ਅਤੇ ਲੰਗਰਾਂ ਦੀ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਵਧੇਰੇ ਦੁੱਖ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਵੀ ਦੋ ਧੜਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਹਨਾ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜਾਗਰੂਕ ਅਖਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਤੋਤਾ ਰਟਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕ ਜਾਂ ਡੇਰੇਵਾਦੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁਖ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕ ਆਖੇ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਜ਼ਿਦ ਅਤੇ ਖਹਿਬੜ ਦੇ ਮਹੌਲ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅੱਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ 'ਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਿਮਾਣਾ ਮਰ ਜਾਣਾ,ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਨਾ ਨਾਚੀਜ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਕਨੇਡਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਭੱਦੀ ਤੇ ਇਖਲਾਕੋਂ ਗਿਰੀ ਹੋਈ ਸ਼ਬਦਾਂਵਲੀ ਸ਼ਰੇਆਮ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਚ ਇਕ ਉਸ ਸ਼ਖਸ਼ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜੇ ਸਿਰਫ ਮਾਨ ਵਲੋਂ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀ ਕਨੇਡਾ ਦੇ ਇਕ ਟੀ ਵੀ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰੋਧੀ ਕੀਤੀ ਬਿਆਨਬਾਜੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹੀ ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਪਰਚਮ ਹੀ ਲਹਿਰਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ ।

* ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤ 'ਚੋਂ ਸਭ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦੇਵੇਗੀ - ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ * ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ - ਓਮ ਬਿਰਲਾ, ਸਪੀਕਰ ਲੋਕ ਸਭਾ * ਕਸ਼ਮੀਰ 'ਚੋਂ ਧਾਰਾ-370 ਖਤਮ ਕਰਨਾ, ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 100 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ -ਜਤਿੰਦਰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ * ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ- ਭਾਰਤ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਨੇਪਾਲ ਤੇ ਭੂਟਾਨ ਦੀ ਜੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ! * ਨਾਗੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਹਸਤੀ ਦੇ ਦੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰਹਾਂਗੇ ਨਾਕਿ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਕੇ - ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਕੌਂਸਲ ਆਫ ਨਾਗਾਲੈਂਡ

* ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਸਖਤ ਹੁਕਮ ਕੇਂਦਰ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਨਿਪਟਾਏ ਫੇਸਲਾ * ਪੰਜਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਫੈਸਲਾ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਣੀ ………. * ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਆਪਣੇ ਉਸ ਪੁਰਾਣੇ ਫ਼ੈਸਲੇ 'ਤੇ ਅਮਲ ਲਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਜ਼ੋਰ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਦਾਲਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਆਦੇਸ਼ * ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰੀ ਗਜਿੰਦਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਖਾਵਤ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗੱਲਬਾਤ

* ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਸਖਤ ਹੁਕਮ ਕੇਂਦਰ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਨਿਪਟਾਏ ਫੇਸਲਾ * ਪੰਜਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਫੈਸਲਾ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਣੀ ………. * ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਆਪਣੇ ਉਸ ਪੁਰਾਣੇ ਫ਼ੈਸਲੇ 'ਤੇ ਅਮਲ ਲਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਜ਼ੋਰ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਦਾਲਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਆਦੇਸ਼ * ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰੀ ਗਜਿੰਦਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਖਾਵਤ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗੱਲਬਾਤ

ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆਂ 72 ਵਰ੍ਹੇ ਅਤੇ ਲੋਕਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਪੁਰ ਅਧਾਰਤ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਇਆਂ 69 ਵਰ੍ਹੇ ਬੀਤ ਗਏ ਹਨ! ਪ੍ਰੰਤੂ ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਪੁਰ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਧਰੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੋਕਤੰਤਰ! ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਕਦੀ ਲੋਕਸਭਾ, ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮਾਂ ਆਦਿ ਲੋਕਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇਕੋ-ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਲੋਕਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਆਪ ਚੁਣਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।

ਸਾਡਾ ਬਾਪ ਸਕੂਲੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਕ ਦਿਨ ਵੀ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ‘ਗਿਆਨੀ ਜੀ’ ਕਹਿ ਕੇ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਰੌਲ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਗੋਧੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਆਹੇ ਸਾਡੇ ਬਾਪ ਦੇ ਬਚਪਨ ਮੌਕੇ ਫਿਲੌਰ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਘਰੇ ਆਉਂਦੇ ਇਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪ੍ਰਾਹੁਣੇ ਨੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੁਆਹ ਬਲੂਰ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ‘ਪੈਂਤੀ’ ਸਿਖਾਈ। ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਪੱਕੀ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਉਹ ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਗੁਟਕੇ ਤੋਂ ਪਾਠ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਬਸ ਫਿਰ ਚੱਲ ਸੋ ਚੱਲ ੳਨ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਸ਼ੌਂਕ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਮੇਲਿਆਂ ਮਸ੍ਹਾਵਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿੱਸੇ ਲਿਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ, ਫਿਰੋਜ਼ ਦੀਨ ਸ਼ਰਫ ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਕਲਾਸਵਾਲ਼ੀਏ ਵਲੋਂ ਲਿਖੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਘਰੇ ਲੈ ਆਂਦੇ।

ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਣਾ ਤੇ ਲਿਖਵਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਣ ਤੇ ਲਿਖਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੱਖਪਾਤੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲੇ ਨਾ ਹੋਣ। ਜੇ ਮਜੀਠੀਆ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਇਕ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਆਗੂ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਗੱਦਾਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਵਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਕੇ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ‘ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ‘ਦਾਮੋਦਰ ਸਾਵਰਕਰ’ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਲਿਖਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ (ਪਹਿਲਾ ਨਾਂ ਜਨਸੰਘ) ਦਾ ਪੰਥ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਨਫਰਤ ਭਰਪੂਰ ਵਿਤਕਰਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਲਿਖਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਲ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਥੇ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ੬ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਛਉਣੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਉਥੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਫੌਜ ਅਤੇ ਫਿਰ ੨੮ ਹਜ਼ਾਰ ਫੌਜ ਭੇਜ ਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਿਹਲ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਿਥੋਂ ਕਿ ਅਮਰ ਨਾਥ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਖੀਰ ੫ ਅਗਸਤ ੨੦੧੯ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਧਾਰਾ ੩੭੦ ਅਤੇ ਧਾਰਾ ੩੫ ਏ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਜਿੰਨ੍ਹ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਬੋਤਲ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਏ ਅਹਿਦਨਾਮੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ, ਸੰਚਾਰ,ਬਿਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਰੰਸੀ ਦੇ ਮਹਿਕਮੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖ ਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਝੰਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਕੋਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਸ਼ਹਿਰੀਅਤ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਕਾਇਮੀ ਤੋਂ ਲਾ ਕੇ ਅੱਜ ਤਕ ਕਸ਼ਮੀਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਝਗੜੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀਆਂ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਲਹੂ ਪੀਤਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੋਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾਕੀ ੨੮ ਸੂਬਿਆਂ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਤੀਸਰੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉੁਹ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ ਦੇ ਦਰਦਨਾਕ ਖੁਨੀ ਸਾਕੇ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੌਕੇ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੰਤਜਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ੧੩ ਮਾਰਚ ੧੯੪੦ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਉਸ ਦਿਨ ਲੰਡਨ ਦੇ ਕੇਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਯਲ ਸੈਂਟਰਲ ਏਸ਼ਿਆਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ ਵਕਤਾ ਜਨਰਲ ਮਾਇਕਲ ਓਡਾਇਰ ਸੀ ।ਸ: ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪਿਸਤੌਲ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਛੁਪਾ ਕੇ ਬੜੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਆਪਣੇ ਭਾਸਣ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਭੱਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਸ਼ੇਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਬੇ-ਤੁਕੇ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣੇ ਨਹੀ ਗਏ

ਸਾਲ ੨੦੧੯-੨੦੨੦ ਦੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਖਰਚ ਦੇ ਜੋ ਅੰਕੜੇ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੋਏ ਖੁਲਾਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹੇ (੨੦੧੮-੨੦੧੯) ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ, ਭਤਿਆਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਆਦਿ ਲਈ ਜੋ ਰਕਮ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਸ ਵਲੋਂ, ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਦੁਗਣਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਾਂਗ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਾਲ ਭਰ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰਕਮ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ, ਭੱਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ-ਸ਼ੌਕਤ ਪੁਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਵਾਈ ਸਫਰ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹਤੱਤਾ-ਪੂਰਣ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਪੁਰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸਮੁਚਾ ਖਰਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਨਾਂ ਅਲਾਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਕੈਬੀਨਟ ਮੰਤਰੀ, ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ

ਕਈ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਇਕ ਸਿਰਕੱਢ ਸ਼ਾਇਰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ- 'ਲੱਗੀ ਨਜ਼ਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇਹਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਰੋ।' ਜੇ ਉਹਨੇ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਸੱਚੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਤੋਂ ਗ਼ਮਗੀਨ ਹੋ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸੂਬਾ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਸੀ। ਖੜਗਭੁੱਜਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ। ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਤਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਦਾ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਨਿਘਰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਵੀ ਉਨੀ ਕੁ ਹੀ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ। ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸੂਰਤੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਏਨੀ ਸੋਝੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਤਾਂ ਦੀਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਕੁਝ-ਕੁਝ ਸਮਝ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਉਂਜ ਉਹ ਸਮਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਾਲਾ ਸੀ।

1711 ਦੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਰਿਆਸਤਾਂ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। 1711 ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 1712 ਸਾਲ ਵੀ ਖਾਲਸੇ ਦਾ ਸਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਵੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਮਨਾ ਤੱਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਉੱਪਰ ਵੀ ਖਾਲਸੇ ਦਾ ਹੀ ਰਾਜ ਸੀ, ਦਿਨ ਰਾਤ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਗੂੰਜਦੇ ਸਨ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ 1712 ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਲਈ ਬੜਾ ਸੰਕਟ ਮਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।

ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਇਕ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਰਿਪੋਰਟ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਹੈ ਕਿ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ 543 ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 215 ਅਜੇਹੇ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਜੋ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਲੜਨ, ਜਿੱਤਣ ਜਾਂ ਹਾਰਨ ਉਹ ਦੂਹਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਦੂਹਰੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਉਹ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਵਿਧਾਇਕ ਬਨਣ ਉਪਰੰਤ ਹੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੇਂਬਰ ਵਜੋਂ ਮਿਲੇਗੀ। ਕਹਿ ਲਓ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ। ਵਿਧਾਇਕ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ 65 ਕੁ ਹਜ਼ਾਰ ਬਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਐਮ. ਪੀ. ਵਜੋਂ ਯਕੀਨਨ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾ ਲਓ ਕਿ 543 ਤਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਜੋ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਗਪਗ 250 ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਜੋ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲਗਭਗ 4900 ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ। ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਇਕ ਵਾਰੀ ਆਪਣਾ ਅਹੁਦਾ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਗੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕੋਈ ਵਿਧਾਇਕ ਜਿੰਨੀ ਵਾਰ ਸਦਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਹਰ ਵਾਰ ਦੀ ਵੱਖ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲੇਗੀ …..

ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਉਲਟ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਾਰਸ ਅੱਖਵਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬਿਪਰਨ ਦੀ ਰਹੁ ਰੀਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁੰਭ ਦੇ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਭਗਵਾਂਧਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਡੁਬਕੀਆਂ ਵੀ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਉੱਤੇ ਹਿੰਦੂ ਰਹੁ ਰੀਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਲੇ ਦੀ ਥਾਂ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਦਸਤਾਰ 'ਤੇ ਰੰਗ ਸੁੱਟਕੇ ਹੋਲੀ ਵੀ ਖੇਲਦਾ ਹੈ, ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਲਾਗੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾਈ ਬੈਠਾ ਹੈ, ਸ਼ਰੇਆਮ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਭਗਵਾਂ ਕਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਗੂਣੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਖਾਤਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਹੋਲੀ ਖੇਲਕੇ ਸਿੱਖੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਗੁਲਸ਼ਨ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਕਰਤੂਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕਦੇ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹੀ।

ਨਵਦੀਪ ਗਿੱਲ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਬਰਨਾਲੇ ਕੱਚਾ ਕਾਲਜ ਰੋਡ ਹਰੀ ਕਬਾੜੀਏ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਮੂਹਰੇ ਮਿਲਿਆ, ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਛਪ ਰਹੀ ਸੀ ਮੇਘ ਰਾਜ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ। ਮੈਂ ਕਈ-ਕਈ ਦਿਨ ਬਰਨਾਲੇ ਮਿੱਤਰ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਰੁਕਦਾ, ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਪਰੂਫ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਆਥਣੇ ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ, ਅਣਖੀ ਜੀ, ਗਾਸੋ ਤੇ ਪ੍ਰੋ: ਰਾਹੀ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਕਰਦਾ। ਨਵਦੀਪ ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ, ਉਦੋਂ ਉਹ ਬਰਨਾਲੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸੋਝੀ ਰੱਖਣ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਲੇਖਕਾਂ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੇ ਕਲਾ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ-ਗਿਲਣ ਲਈ ਲਿਲ੍ਹਕ ਜਿਹੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ । ਗੋਲ-ਮਟੋਲ ਜਿਹਾ 'ਪਿਆਰਾ ਬੱਚੂ ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬੋਲ-ਬਾਣੀ ਤੇ ਅਪਣੱਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਤੇ ਹੱਸ-ਹੱਸ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਲਬਾ-ਲਬ ਗੱਲਾਂ ਮਾਰਦਾ

ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਦੁਖਾਂਤਮਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਐਸੀਆਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਭੁਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਖ਼ੁਦਾ ਨਖਾਸਤਾ ਜੋ ਕੌਮਾਂ ਐਸੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਮੂਲੋਂ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਸਮਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰੋਢ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਨੁੱਕਤਾ ਨਜ਼ਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਦਿੰਦੇ ਇੱਕ ਅਤਿ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਊ ਬਿਆਨ ਦਿਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰ੍ਰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਅਤੇ ਬਰਗਾੜੀ ਕਾਂਡ (ਗੋਲੀ ਕਾਂਡ) ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਚੇਤਨ ਪੰਜਾਬੀਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਐਸੀ ਪ੍ਰੌਢ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਮੁੱਖੋਂ ਐਸੇ ਸ਼ਬਦ ਬਿਲਕੁਲ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ। ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਸ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਅੰਦਰ ਕੁੱਝ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਐਸੇ ਅਭੁੱਲ, ਮਾਰੂ, ਨਸਲਘਾਤੀ, ਬਰਬਰਤਾਪੂਰਨ, ਲੂੰ-ਕੰਡੇ ਖੜੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਐਸੇ ਜਖ਼ਮ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਭੁੱਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਹ ਕੌਮਾਂ ਐਸੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਆਏ ਸਾਲ ਬਰਸੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾ ਸਕਣ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਮੁੜ ਐਸੇ ਮਾਰੂ, ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਬਰਬਰਤਾਪੂਰਵਕ ਨਸਲਘਾਤੀ ਸਾਕੇ ਨਾ ਵਾਪਰ ਸਕਣ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਅਤੇ ਹਾਈ ਕਮਾਂਡ ਵੱਲੋਂ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਗੱਠਜੋੜ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਹੇ ਇਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਹੋਈ ਕਿ ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਜੇ ਪਾਰਟੀ ਹਾਈ ਕਮਾਂਡ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਸਿਆਣਪ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ। ਗੱਲ ਤਾਂ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਹੀ ਨਬਜ਼ ਫੜਨ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਫੜੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਉਸ ਦੇ ਪੰਜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਪਗ ਨਿਕਲ ਹੀ ਗਿਆ ਹੈ।

ਬੀਤੇ ਪੈਂਤੀ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਚੋਣਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਲੋਕਸਭਾ ਦੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਜਾਂ ਨਗਰਨਿਗਮ ਦੀਆਂ, ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ-੮੪ ਦੇ ਸਿੱਖ ਕਤਲ-ਏ-ਆਮ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਤੁਰਪ ਦਾ ਪੱਤਾ ਬਣ ਉਭਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਉਛਾਲ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਆਹਤ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ। ਕਦੀ ਵੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਵਾਰਥ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕਣ ਲਈ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਉਛਾਲੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਭਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਜ਼ਖਮ ਕੁਰੇਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਆਂ ਨੂੰ ਗਲ ਵਿੱਚ ਟਾਇਰ ਪਾ, ਜਵਲਣਸ਼ੀਲ (ਪਟਰੋਲ ਆਦਿ) ਪਦਾਰਥ ਛਿੜਕ, ਅੱਗ ਲਾ ਸਾੜਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੜਦਿਆਂ-ਤੜਪਦਿਆਂ ਚੀਖਦਿਆਂ ਮੌਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਸਭ ਕੁਝ ਨੂੰ ਵਾਪਰਦਿਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜਾਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਹੁੰਦੇ।

Q – Inderjeet, you used to regularly write articles on Sikh history for Sikhnet but it has been well over a year since you have written anything, have you been on a sabbatical? A – Yes, Pritpal, you are right. I have not written an article since January 2018. I have been busy writing a book on Afghan Hindus & Sikhs. Q – I am very pleased but equally curious about why you choose this topic? Are you an Afghan Sikh? A – No, I am Punjabi Sikh. My paternal grandparents were from Lahore and maternal grandparents came from Lyallpur (now Faisalabad). Following the partition of Punjab, they came and settled in East Punjab in India. The Sikh community lost schools, colleges, businesses, properties, agriculture land, heritage and above all our historical Gurdwara Sahibs. And the almost same thing has happened with Sikhs (& Hindus) in Afghanistan. I was concerned that we need to document the life and time of Afghan Sikhs and Hindus before all of them leave the country.

ਡਾ. ਸੁਖਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, “ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ”, ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਅਖੌਤੀ ਬਾਲੇ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ, ਜੋ ਕਿ ਹੰਦਾਲੀਆਂ ਵੱਲੋਂ 1658 ਈ: ਵਿੱਚ ਲਿਖਵਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਨੂੰ 1540 ਈ: ਦੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। “ਭਾਈ ਬਾਲੇ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਲਿਖਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1540 ਈ: ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਈ ਬਾਲੇ ਪਾਸੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਪੈੜਾ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਲਿਖਵਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਇਆ”। (ਪੰਨਾ 61)

Having been previously in the organisation as a Sub Committee Chair, I experienced great partnering with a handful of Sewadaars with tangible results. However I left in 2014 because some of the colleagues in the leadership team who have objected to calls for transparent governance now, were even then, unable to support my calling out of bad governance and lack of transparency teemed with meaningless obstructive behaviours. Tempted back in after 4 years I learnt the hard way that things had only got worse.

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਰਸਯੋਗ ਹਾਲਾਤ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਅਗਲੀਆਂ ਕਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੀ ਕਰਜ਼ੇ 'ਤੇ ਹੀ ਚੱਲਣਗੀਆਂ। ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਦਿਲ ਗੁਰਦੇ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਰੱਖਵਾਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆਂ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਤੇਜ ਤਿੱਖੇ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਮਾਲੀ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਵਰਨਾ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਕੋਈ ਆਸ ਦੀ ਕਿਰਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਸਵਾਲ ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਦੇਣ, ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿ ਗਏ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਵੰਡ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਪਾਣੀਆਂ ਸਬੰਧੀ ਭੱਲੇ ਹੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਬਣੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰ ਨੇ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ।

ਨੋਟ ਬੰਦੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ - ਕੌਣ ਕਹਿੰਦੈ ‘ਅੱਛੇ ਦਿਨ’ ਨਹੀਂ ਆਏ ਧਨਤੰਤਰ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਪਰਜਾਤੰਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੱਕ ਸਨਸਨੀ ਖੇਜ਼ ਖੁਲਾਸੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਚੋਰ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਅਨੇਕਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਦਾਨਾਂ ਦੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ‘ਤੇ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਚੋਰ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਇੱਕ ਕਾਂਗਰਸੀ ਸਾਂਸਦ ਨੇ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਪ੍ਰੈਸ ਰਲੀਜ਼ ਕਰਕੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋ ਵੱਡਾ ਸਕੈਂਡਲ ਨੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਮੀਡੀਏ ਸਾਹਮਣੇ ਜੋ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤੇ ਉਹ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ ਕਿ ‘੬ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੬ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਬਾਰੇ ਐਲਾਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਜਿਸ ਕੋਲ ਵੀ ੫੦੦ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ੧੦੦੦ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਹੈ ਉਹ ਲੀਗਲ ਟੈਂਡਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਏਗਾ।

ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਕ ਪਾਸੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਟੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥਕੰਡੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਇਸ ਸਭ ਨੇ ਸੂਝਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੜਾ ਚਿੰਤਤ ਕਰ ਦਿਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਚਣ 'ਤੇ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਖਰ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੂੜ ਕਬਾੜ ਅਤੇ ਇਕ ਹੱਦ ਨੰਗੇਜ਼ ਤੇ ਝੂਠ ਸੱਚ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਤ੍ਰਭਕਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪੱਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਰੋਲ ਛੱਡਣੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਟੀ।ਵੀ। ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਲੜੀਵਾਰ ਤਾਂ ਘੱਟ ਵੱਧ ਹੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹੋਣਗੇ, ਸਗੋਂ ਨੰਗੇਜ਼ ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੈਨਲ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਬਰਾਂ ਪੱਖੋਂ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਮਹਿਜ਼ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਅਵੱਲ ਰਹਿਣ ਦੀ ਖਾਤਰ ਹੋਲੀ ਹੋਲੀ ਆਪਣੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਹੀ ਗੁਆ ਲਈ

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਬਾਰੇ ਤਿੰਨੇ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਝਗੜੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ 'ਨਾ ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ ਨਾ ਮੁਸਲਮਾਨ' ਉਸ ਦੇ ਸਿੱਖ ਮੁਰੀਦਾਂ ਨੇ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਮਿਲਿਆ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹਿੰਦੂਆਂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਚਾਦਰ ਪਾੜਨ ਵਾਲੇ ਝਗੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ।

ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਭਾਵ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀ ਤੇ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸੁਆਲ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰਾਵਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਓਨੀ ਹੀ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀਊਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਥੇ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਤੱਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ, ਕਿ ਬੋਲੀ ਤੇ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਕੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਉੱਤੇ ਦੱਸ ਆਏ ਹਾਂ ਕਿ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਭਾਵ ਅੱਜ ਵਾਲੇ ਲੂਲੇ ਲੰਗੜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। "ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਰ ਜਾਇਜ਼ ਮੰਗ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਤੇ ਗੱਦਾਰ' ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਦਿੱਤਾ।

ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਐਨ ਸਿਰ 'ਤੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਐਲਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਿਆਸੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਮਕਬੂਜਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਹਵਾਈ ਹਮਲਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਪਾਇਲਟ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਹੋਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤ ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਉਹ ਲਾਹਾ ਚੋਣਾਂ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਵਾ ਕੇ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਮਈ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਉਂਜ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੋਣ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਰੰਭ ਖੁਦ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਧਰ ਐਤਕੀਂ ਕੋਈ ਕਸਰ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ।

ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਤੇ ਗਿਆਨ ਮਾਰਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਨਗਰ ਸਰਵਮਾਨਪੁਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ, ਕਿਤਾਬ ਅਭਿਨਵ-ਪ੍ਰਸਤਵਾ, ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿਖੇ ਹੀ ਲਿਖੀ ਗਈ। ੮ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਇਹ ਨਗਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਇਕ ਮਹਾਨ ਸਮਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਦਾਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਿੱਖੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀਆਈਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਡਾ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀਵਾਨਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰਮੁਖਿਆਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ 'ਸਿਰਦਾਰ' ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚਲੇ 'ਸਰਦਾਰ' ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ਢਾਲਿਆ। ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ 'ਸਿਰਦਾਰ ਸ਼ਬਦ' ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹਾਂ 'ਤੇ ਪੱਕ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ 'ਸਿਰਦਾਰ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।

* ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਸ਼ਰਥ ਦੀ ਕੁੱਲ ਉਮਰ ਸੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੇ ਇਥੇ ੧੧੦੦੦ (ਗਿਆਰਾਂ ਹਜ਼ਾਰ) ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ * ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਪਾਸ ਅਜਿਹੇ ਅਸਤਰ, ਸ਼ਸ਼ਤਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ - - - - - - - - - ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ੨੧-੨-੨੦੧੯ ਦੇ ਅੰਕ ਸਫ਼ਾ ੩੦ ਉੱਤੇ ਇਕ ਖਬਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਛਪੀ ਹੈ "ਆਹ ਸੁਣੋ ਸਾਧ ਰਾਮਦੇਵ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗੱਪ, ਅਖੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਵੀ ਪੁਰਖੇ ਸਨ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ" ਖਬਰ ਦਾ ਸਾਰ ਅੰਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਵੱਲੋਂ ਲੱਗਵਾਏ ਗਏ ਯੋਗਾ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਆਏ ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਨਹੀਂ ਬਣੇਗਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਥੇ ਬਣੇਗਾ? ਰਾਮਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅਯੁੱਧਿਆ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਹਿੰਦੂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਰਾਮ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਵੀ ਪੁਰਖੇ ਸਨ। ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੌਰਵ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ"। ਹੁਣ ਵਿਚਾਰਨ ਯੋਗ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦਸ਼ਰਥ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਤ੍ਰੇਤੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਕਲਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। "ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿੱਥਿਹਾਸਕ ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਤ੍ਰੇਤੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਵੀਹ ਲੱਖ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਰਚਨ ਕਾਲ ਅੱਜ ਤੋਂ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ।

ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪੁਲਵਾਨਾ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਦਹਿਸ਼ਤ ਗਰਦੀ ਫਿਦਾਇਨ ਹਮਲੇ ਚ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ੪੪ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜੀ ਜਵਾਨਾਂ ਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫੱਟੜ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਜਿੱਥੇ ਅਤਿ ਗ਼ਮਗੀਨ ਹੈ ਉੱਥੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੋਹ ਭਰਪੂਰ ਵੀ । ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਬੇਸ਼ੱਕ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤ ਪੈਰਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਕੁਵੰਟਲਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਬਰੂਦ ਜੀਪ ਵਿਚ ਭਰਕੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰੋਂ ਆਇਆ, ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੀ ਗਲੇ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਨਹੀਂ ਉਤਰਦੀ । ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੇ ਬਾਵਦੂਦ ਵੀ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦੋਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਉਕਤ ਖਬਰ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਮੂਹ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਜਾਂ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਮੇਟੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ, ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਦੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ, ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪ੍ਰਚਾਰਨ ਸੰਸਥਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਹੀ ਕੁਰਾਹੇ ਪੈ ਗਈ ਤਾਂ 'ਹਮ ਹਿੰਦੂ ਨਹੀਂ' ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਨਿਰਮਲ ਤੇ ਨਿਰਾਲੇ ਪੰਥ (ਸਿੱਖ ਕੌਮ) ਦਾ ਵਜੂਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕੇਗਾ। "ਨਿਆਰੀ ਹੋਂਦ ਹੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ।

- ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੀਆਂ ਹਾਮੀ ਕਲਮਾਂ ਉੱਪਰ ਕਾਤਲਾਨਾ ਹਮਲੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਗਊ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਕਤਲ ਤੇ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਲਵ ਜੇਹਾਦ, ਰਾਮ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭੀੜਤੰਤਰੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਹੈ। ਲਗਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਭਾਰਤ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿ ਸਕੇਗਾ ਤੇ ਲੋਕ ਵੱਖ ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ-ਨਸਲਾਂ-ਜਾਤਾਂ-ਮਜ਼ਬਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਵਿਚ ਸਾਹ ਲੈ ਸਕਣਗੇ। ਆਖ਼ਰ ਸਹਿਮ ਦੇ ਸਾਏ ਹੇਠ ਕੋਈ ਕਿਵੇਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਨਿੱਘ ਮਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਏਸ ਬਾਰੇ ਅਨੇਕਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਣਨ ਬਾਅਦ ਤੇਜ਼ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਮੋਦੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ੮੦੦ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮਿਲਿਆ 'ਹਿੰਦੂ ਰਾਜ' ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ….

ਡਾ ਐਮ ਐਸ ਰੰਧਾਵਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਸਾਂ ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਉਂ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਰੋਜ਼ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਦੇਖਦਾ ਤੇ ਮਿਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੈ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਮੇਰੀ ਆਪ ਬੀਤੀ ਕਹਾਣੀ ਸੀ ਤੇ ਉਦੋਂ ਕਦੇ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਸੀ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਸੇ ਰੰਧਾਵਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਚੰਡੀਗੜ ਸੈਕਟਰ ਸੋਲਾਂ ਰੋਜ਼ ਗਾਰਡਨ ਦੀ ਵੱਖੀ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੰਸਥਾ ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਮਾਰਚ ਵਿਚ ਇਸ ਟਿਕਾਣੇ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਸਾਲ ਹੋ ਜਾਏਗਾ। ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਦਿਨ ਦੇਖੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਵੱਕਾਰੀ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸ੍ਰਪਰਸਤੀ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਕਲਾ, ਸਾਹਿਤ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਚਮਕ-ਦਮਕ ਦੇਖੀ ਹੈ ਤੇ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ 24-1-2019 ਅੰਕ ਦੇ ਸਫ਼ਾ 24 ਉੱਤੇ ਖਬਰ ਛਪੀ ਹੈ ਕਿ 'ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਕ ਸਿੱਕਾ ਜਾਰੀ, 1947 ਦੀ ਭੁੱਲ ਸੁਧਾਰੇਗਾ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਂਘਾ" ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜਿਥੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਬੁੱਧੂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਕ ਸਿੱਕਾ ਜਾਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ 350ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਹੇਠੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪੋਸਟਰ ਛੱਪਵਾ ਕੇ ਪਟਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਵਾਏ ਸਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੋਸਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਤੇ ਉਹਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਪੋਸਟਰਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਫੋਟੋ ਹੇਠਾਂ ਛੱਪਵਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵਾਗਰਾਂ ਬੇ-ਗੈਰਤ ਨਹੀਂ, ਜਿਹੜਾ ਮੋਦੀ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ 'ਜੈ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ' ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ।

ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਜਾਂ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਭਾਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਿੱਖੀ ਪਛਾਣ ਬੇਪਛਾਣ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਲੜ ਲਾਇਆ ਸੀ, ਉਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋ ਕੇ ਮੁੜ ਪੁਰਾਣੇ ਵਹਿਮਾਂ, ਭਰਮਾਂ ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਫੱਸਣ ਲੱਗੇ ਹਾਂ। ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਸਿੱਖੀ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਆਸਥਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਇਸ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਆਗੂ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਹੇ। ਲੱਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਨਿਆਰਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਲੀਡਰ ਵਿਹੂਣਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਿੱਤਰਾ, ਮੂਧੜੇ-ਮੂੰਹ ਪਈ ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਵੱਲ ਝਾਕਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਿਤਾਬ ਪਿੱਛੇ ਛਪੀ ਤੇਰੀ ਫੋਟੂ ਮੈਨੂੰ ਘੂਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਰਵਰਕ ਅੱਖਾਂ ਕੱਢਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਤੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਮੋਹ ਭਿੱਜੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਟਾ ਕੀਤੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਮੂਹਰਲਾ ਅਧ-ਕੋਰਾ ਸਫਾ ਕਈ ਵਾਰੀ ਬਚਿਆ ਹੈ ਫਟਣ ਤੋਂ! ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਕਿਸੇ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਲੁਕੋ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਹਿਲੋ-ਪਹਿਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੀ-ਪਿਆਰੀ ਲੱਗੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਦੁਪਿਆਰੀ-ਦੁਪਿਆਰੀ ਜਿਹੀ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਤਦੇ ਹੀ ਘੂਰ-ਘੂਰ ਕੇ ਝਾਕਦੀ ਹੈ ਮੈਨੂੰ! ਤੂੰ ਕਾਹਦਾ ਲੜਿਆ ਤੇ ਵੈਰੀ ਬਣ ਖੜ੍ਹਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਤੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਡੰਗ ਮਾਰਦੀਆਂ ਨੇ ਫ਼ਨੀਅਰ ਬਣ ਕੇ।

ਮਿੱਤਰਾ, ਮੂਧੜੇ-ਮੂੰਹ ਪਈ ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਵੱਲ ਝਾਕਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਿਤਾਬ ਪਿੱਛੇ ਛਪੀ ਤੇਰੀ ਫੋਟੂ ਮੈਨੂੰ ਘੂਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਰਵਰਕ ਅੱਖਾਂ ਕੱਢਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਤੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਮੋਹ ਭਿੱਜੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਟਾ ਕੀਤੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਮੂਹਰਲਾ ਅਧ-ਕੋਰਾ ਸਫਾ ਕਈ ਵਾਰੀ ਬਚਿਆ ਹੈ ਫਟਣ ਤੋਂ! ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਕਿਸੇ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਲੁਕੋ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਹਿਲੋ-ਪਹਿਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੀ-ਪਿਆਰੀ ਲੱਗੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਦੁਪਿਆਰੀ-ਦੁਪਿਆਰੀ ਜਿਹੀ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਤਦੇ ਹੀ ਘੂਰ-ਘੂਰ ਕੇ ਝਾਕਦੀ ਹੈ ਮੈਨੂੰ! ਤੂੰ ਕਾਹਦਾ ਲੜਿਆ ਤੇ ਵੈਰੀ ਬਣ ਖੜ੍ਹਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਤੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਡੰਗ ਮਾਰਦੀਆਂ ਨੇ ਫ਼ਨੀਅਰ ਬਣ ਕੇ।

ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਸਿਰ 'ਤੇ ਹਨ। ਫਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਵੱਲੋਂ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੀ ਰੈਲੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਹੀ ਵੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਵੀ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਵਿਧੀਵਤ ਐਲਾਨ ਪਿੱਛੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕੌਮੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਪਰ ਤੋਲਣ ਲੱਗ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਚੋਣ ਮਨੋਰਥ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕਰਨਗੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਅਨੇਕਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਲੁਭਾਊ ਵਾਅਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਬੜਾ ਅਹਿਮ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਆਪਣੇ ਇਸ ਲਿਖਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੇ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇਗੀ

ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹੀ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਧਰਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਕ ਕੌਮ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਤ੍ਰੈਕਾਲ ਦਰਸ਼ੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਧਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਨਵੀਂ ਕੌਮ ਦੇ ਬੀਜ ਵੀ ਬੀਜੇ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਕਾਇਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਪਿਤ ਧਰਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਧਰਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਜਾਂ ਅੱਡਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, "ਆਦਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਸਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਰਾਹੀਂ ਪਰਵਾਣਤ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ 'ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨ' (ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) ਸੰਪੂਰਣ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਲਾਵਟ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਆਖੇਪ ਲਿਖਤ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਜੀਵਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਦੀ ਨਿਰਮਲ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਧਰਮ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਪਰ ਮੁਗਲ ਹਾਕਮਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਵਿਚ ਖੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤਕ ਹਮਲਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇੱਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦੀਏ, ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦੀਏ, ਧੀਰ ਮੱਲੀਏ ਜਾਂ ਰਾਮ ਰਾਈਆਂ ਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਤੋਂ ਮੱਦਦ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ‘ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ

ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਨਾਦੀ ਸੰਤਾਨ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਭਾਵ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ ਸਫ਼ਰ-ਏ-ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਗਊ ਦੀ ਸਹੁੰ 'ਤੇ ਇਤਬਾਰ ਕਰਕੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਖਾਲੀ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ, ਪਰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਖਾਧੀਆਂ ਕਸਮਾਂ ਤੋੜ ਕੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ 'ਭੁੱਖੇ ਭਾਣੇ' ਸਿੱਖਾਂ ਉਤੇ ਸਰਸਾ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਜਾ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਸਰਸਾ ਕਿਨਾਰੇ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਛੜ ਗਿਆ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਰਸਾ ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰਕੇ, ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ, ਦੋ ਵੱਡੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘਾਂ ਸਮੇਤ ਚਮੌਕਰ ਪੁੱਜੇ - ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਿਆਂ ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਦੱਸ ਲੱਖ ਫੌਜ ਨੇ ਗੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ, ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਅਸਾਵੀ ਜੰਗ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਲੜੀ,

ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਜੀਵਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਦੀ ਨਿਰਮਲ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਧਰਮ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਪਰ ਮੁਗਲ ਹਾਕਮਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਵਿਚ ਖੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤਕ ਹਮਲਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇੱਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦੀਏ, ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦੀਏ, ਧੀਰ ਮੱਲੀਏ ਜਾਂ ਰਾਮ ਰਾਈਆਂ ਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਤੋਂ ਮੱਦਦ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ‘ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ

ਮਾਤਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ ੨੪ ਨਵੰਬਰ 1918 ਨੂੰ ਜ਼ਿਲਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਿੰਡ ਸੁਖੋ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁਖੋਂ ਤੇ ਪਿਤਾ ਡਾ: ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ | ਮੁਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸੁਖੋ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ | ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਨ 1937 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਗਿਆਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰਿਖਯਾ ਪਾਸ ਕੀਤੀ | ਐਫ. ਏ. ਤਕ ਪੜਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਛ ਦੇਰ ਖਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਸੁਖੋ ਵਿਖੇ ਅਧਿਆਪਕ ਲਗੇ ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ 9 ਸਾਲ 1947 ਤਕ ਕੰਨਿਯਾ ਮਹਾਂ ਵਿਦ੍ਯਾਲਾ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਇਕ ਸਫਲ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ | ਉਸ ਸਮੇਂ ਟਾਂਵੀ ਟਾਂਵੀ ਔਰਤ ਹੀ ਵਰਕਿੰਗ ਲੇਡੀ ਸੀ |

ਜਨਮ ਅਤੇ ਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲ ਤੋਂ ਬਣੇ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਜਨਮ ਦੀ ਗਵਾਹੀ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਜਨਮ ਸਾਖੀ, ਕੇਵਲ ਜਨਮ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੀ ਨਹੀ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸਾਖੀ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਖੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹੀ ਸਿਰਲੇਖ ਬਣ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ, “ਪੁਰਾਤਨ ਜਨਮ ਸਾਖੀ” ਜੋ ਹਾਫਜ਼ਾ ਵਾਦੀ, ਵਲਾਇਤ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਕੌਲਬਰੁਕ ਵਾਲੀ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, “ਪੋਥੀ ਸਚ ਖੰਡ” ਮਿਹਰਬਾਨ ਵਾਲੀ ਜਨਮ ਸਾਖੀ, “ਆਦਿ ਸਾਖੀਆਂ” ਸ਼ੰਭੂ ਨਾਥ ਵਾਲੀ ਜਨਮ ਪਤ੍ਰੀ, ਭਾਈ ਬਾਲੇ ਵਾਲੀ ਜਨਮ ਸਾਖੀ, “ਗਿਆਨ ਰਤਨਾਵਲੀ” ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀ ਜਨਮ ਸਾਖੀ, “ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਕੀ” ਕ੍ਰਿਤ ਸੰਤ ਦਾਸ ਛਿੱਬਰ, ਜੋ ਭਾਈ ਬਾਲੇ ਵਾਲੀ ਦਾ ਹੀ ਕਾਵਿਕ ਰੂਪ ਹੈ, “ਆਦਿ ਸਾਖੀਆਂ” ਭਾਈ ਬੂਲਾ ਦੀ ਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ੀਹਾ ਉੱਪਲ ਦੀ ਕ੍ਰਿਤ “ਸਾਖੀ ਮਹਿਲ ਪਹਿਲੇ ਕੀ” ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।

ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ 'ਅੱਡ ਮੂਲੀਆਂ ਅੱਡ ਪੱਤਿਆਂ' ਵਾਲੇ ਹਾਲਾਤ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਐਤਕੀਂ ਵੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇਗਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਬਦਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਅੰਤ੍ਰਿਮ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ 13 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸੱਦ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਉਂਜ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਬੈਠਕ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ 30 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਐਤਕੀਂ ਬੈਠਕ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੱਦਣ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਸ਼ਾਇਦ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੇਂ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀ ਚੋਣ ਲੋਕਰਾਜੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਭਾਵੇਂ 1920 ਵਿੱਚ ਹੀ ਬੱਝ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਐਕਟ ਮੁਤਾਬਕ 1925 ਵਿੱਚ ਆਈ। ਇਸ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਲੋਕਰਾਜੀ ਮਿੱਥਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

*ਆਮ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ੧੨ ਸਾਲ਼ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਰੂੜੀ ਦੀ ਵੀ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।* ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆਈ ੨੦੦੮ ਦੀ ਇੱਕ ਗੱਲ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਮੇਰਾ ਰਾਜ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚੱਲਦੇ ਮਾਮਲੇ ਹਰ ਸ਼ਨਿੱਚਰਵਾਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਤਾਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਯੂਰਪ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਿਆਂ ਤੇ ਮਾਣਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਉਪਿੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕਰਵਾ ਕੇ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਕਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਕਰਵਾ ਕੇ ਨਵਾਂ ਹੀ ਜੱਸ ਘੱਟ ਲਿਆ। ਬੱਸ ਫੇਰ ਕੀ ਸੀ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਵਧਾਈਆਂ ਦੇ ਛਰਾਟੇ ਵ੍ਹਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਜਰਮਨ ਤੋਂ ਕੇਹਰ ਸ਼ਰੀਫ ਜੀ ਜੁੜੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ ਕਿਹਾ ਸੋਧਾਂ ਤਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਲਾਗੂ ਕਦੋਂ ਹੋਊ? ਕਿਸੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ? ਜੇ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਕੀ? ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀ ਵਾਰੀ ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ ਖ੍ਹੈੜਾ, ਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਰੱਜ ਕੇ ਲਾਈ ਲੱਗ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇੱਕ ਭਈਆ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਣ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਕੇਹਰ ਸ਼ਰੀਫ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਤੇ ਜਾਂ ਕਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੌਰਨਾ ਜਦ ਇਹ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ਼ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

ਸੱਤ ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਰੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਾ ਰਿਹਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਮਾਮ ਜਨ ਜੀਵਨ ਠੱਪ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੋਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਤੱਕ ਰੁਝੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਹੁਕਮਰਾਨ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਦੱਸ ਸਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਹਕੂਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਾਦਲਾਂ ਦੇ ਗੜ੍ਹ ਲੰਬੀ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਲਿਆਂਵਾਲੀ ਵਿਖੇ ਰੈਲੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ ਪੂਰੀ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਰਹੀ। ਕਈ ਮੰਤਰੀ ਇਥੇ ਬੈਠੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੇ ਕਰਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਸਭ ਵਿਧਾਇਕਾਂ, ਐੱਮਪੀਆਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਭੀੜ ਜੁਟਾਉਣ ਲਈ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਮੋੜਵੀਂ ਰੈਲੀ ਕਰਕੇ ਕੈਪਟਨ ਨੂੰ ਭਾਜੀ ਮੋੜਨੀ ਚਾਹੀ।

ਦਿੱਲੀ ਹੈਸਿਆਰੀਏ ਤੋਂ ਰੱਤ ਧੜੀ ਲਵਾਈ। ਤੂੰ ਮਾਸ ਖਾਏਂ ਇਉਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਜਿਉਂ ਬਕਰ ਕਸਾਈ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਲੋੜ ਪੈਣ ਉਤੇ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹਚਿਰੀ ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ, ਸੁਆਣੀਆਂ ਆਟੇ ਦੇ ਦੀਵੇ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਗੜ ਦੀ ਬੱਤੀ ਰੱਖ ਕੇ, ਸਰੋਂ੍ਹ ਦਾ ਤੇਲ ਪਾ ਕੇ ਇਹ ਤੁਰੰਤ ਵਰਤਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਟੇ ਦੇ ਦੀਵਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਅਖਾਣ ਵੀ ਬਣੇ। ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਸਨ, ਨਾ ਹੀ ਕਮਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ। ਅੰਦਰ ਤੇਲ ਅਤੇ ਆਟਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਚੂਹਿਆਂ ਦਾ ਮਨਭਾਉਂਦਾ ਖਾਜਾ ਸਨ, ਬਾਹਰ ਕਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੋਸੇ ਸਮਝ ਕੇ ਝੱਟ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਨਵੀਂ ਫਸਲ ਦੀ ਬੀਜਾਂਦ 'ਤੇ ਖੇਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਲੱਗਿਐ। ਅੰਗੜਾਈ ਭੰਨਦੀ ਰੁੱਤ ਫਿਰਨ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਤੇ ਵਣ ਵੀ ਕੰਬਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਬੂਟੇ ਮੁਰਝਾ ਗਏ, ਤੇ ਕੁਝ ਨਵੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਨਿਖਾਰ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਕੱਢ ਰਹੇ ਨੇ। ਬੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਪੈ ਗਿਐ। ਕਿੱਕਰਾਂ ਪੀਲੇ-ਪੀਲੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢਣ ਲੱਗੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਵੇਂ ਪੀਲੀ ਚੁੰਨੀ ਓਹੜਨ ਲਈ ਧੋ ਕੇ ਸੁਕਾਈ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ! ਪਹਾੜੀ ਕਿੱਕਰਾਂ ਭਾਰੀਆਂ ਹੋ-ਹੋ ਆਪਣੇ ਟਾਹਣ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਛੁਹਾਉਣ ਲੱਗੀਆਂ ਨੇ। ਨਿੰਮ੍ਹੀ-ਨਿੰਮ੍ਹੀ ਠੰਢ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾਅ ਰਹੀ ਹੈ।

ਮਿੱਡਲੈਂਡ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਖਿਲਾਫ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਸਿੱਖ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨਜ਼ ਯੂ ਕੇ, ਫਰੀ ਜੱਗੀ ਕੰਪੇਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਯੂਥ ਯੂ ਕੇ ਵਲੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਚਲਾ ਰਹੀ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ (ਟੋਰੀ) ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਮੀਟਿੰਗ ਮੌਕੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਨਵੈਨਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ ਬਰਮਿੰਘਮ ਵਿਖੇ ਰੋਸ ਵਿਖਾਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਯੂ ਕੇ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ, ਭਾਈ ਦਬਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਜਸ ਸਿੰਘ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਖਾਲਸਾ ਦਲ ਯੂ ਕੇ ਦੇ ਆਗੂ ਅਤੇ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਸਿੱਖ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨਜ਼ ਯੂ ਕੇ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਭਾਈ ਲਵਸ਼ਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਡੱਲੇਵਾਲ, ਭਾਈ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਰਮਯੁੱਧ ਜਥਾ ਯੂ ਕੇ, ਭਾਈ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ, ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਖੰਡਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮੁਠੱਡਾ, ਭਾਈ ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ, ਬੀਬੀ ਅਵਨੀਤ ਕੌਰ, ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਜਸਟਿਸ ਫਾਰ 21 ਮੁਹਿੰਮ ਵਲੋਂ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਹਨਾਂ ਪੰਜ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਦਸਤੇ ਨੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕਰਕੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪਿੱਗੀ ਬੈਂਕਾਂ, ਬਜੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਪੈਨਸ਼ਨ ਬੁੱਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਗਏ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਫਸਲ ਦੀ ਬੀਜਾਂਦ 'ਤੇ ਖੇਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਲੱਗਿਐ। ਅੰਗੜਾਈ ਭੰਨਦੀ ਰੁੱਤ ਫਿਰਨ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਤੇ ਵਣ ਵੀ ਕੰਬਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਬੂਟੇ ਮੁਰਝਾ ਗਏ, ਤੇ ਕੁਝ ਨਵੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਨਿਖਾਰ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਕੱਢ ਰਹੇ ਨੇ। ਬੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਪੈ ਗਿਐ। ਕਿੱਕਰਾਂ ਪੀਲੇ-ਪੀਲੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢਣ ਲੱਗੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਵੇਂ ਪੀਲੀ ਚੁੰਨੀ ਓਹੜਨ ਲਈ ਧੋ ਕੇ ਸੁਕਾਈ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ! ਪਹਾੜੀ ਕਿੱਕਰਾਂ ਭਾਰੀਆਂ ਹੋ-ਹੋ ਆਪਣੇ ਟਾਹਣ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਛੁਹਾਉਣ ਲੱਗੀਆਂ ਨੇ। ਨਿੰਮ੍ਹੀ-ਨਿੰਮ੍ਹੀ ਠੰਢ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾਅ ਰਹੀ ਹੈ।

'ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਤਵਾਰੀਖ ਫਰੋਲ ਲਵੋ, ਰਾਜ ਕੇਵਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਦਾ ਰਾਜ, ਅਕਬਰ ਦਾ ਰਾਜ, ਟੋਰੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਰਾਜ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਖਾਲਸੇ ਦਾ ਰਾਜ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ। ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆਖਦਾ, ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਹੈ ਸਰਕਾਰ ਖਾਲਸਾ ਜੀਓ। ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਖਾਲਸਾ ਜੀਓ ਦਾ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਤਰਜਮਾ ਇਉਂ ਕਰਦੇ ਹਨ: Peoples Republic led by the KHALSA ਅਰਥਾਤ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਗਣਰਾਜ। ਇਥੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ 'ਸਰਕਾਰ ਖਾਲਸਾ ਜੀਓ' ਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ'।

ਸਾਡੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕ ਜਦੋਂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਨਵੀਨ ਧਰਮ ਭਾਵ ਕਿ ਗੁਰਮਤ ਦੇ ਵਲ ਝਾਤੀ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਹੁਣ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਸਤ ਲੇਖਕ ਮਿੱਤਰ ਜੀ ਦੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਲ। ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਲੋਕ ਹਰ ਸਾਲ ਫਰਵਰੀ ਦੀ 12 ਤਾਰੀਖ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 12 ਫਰਵਰੀ 1809 ਨੂੰ ਬ੍ਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਜੀਵ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਸਬੰਧੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਚਾਰਲਸ ਡਾਰਵਿਨ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਚਾਰਲਸ ਡਾਰਵਿਨ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਬਾਂਦਰ ਦੀ ਸੁਧਰੀ ਹੋਈ ਨਸਲ ਕਹਿ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮਨਫੀ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਡਾਰਵਿਨ ਨੇ ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਦੀ ਇਸ ਮਨੌਤ ਨੂੰ ਵੀ ਚਣੌਤੀ ਦਿਤੀ ਸੀ ਕਿ ਰੱਬ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਰਚਨਾ 6 ਦਿਨਾ 'ਚ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਕੇਵਲ 6000 ਸਾਲ ਹੈ। ਚਾਰਲਸ ਦੀ ਖੋਜ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਬੜੀ ਮਹਾਨ ਸੀ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਲਗਾਤਾਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਛੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਕੇ ਡੱਡੂ ਬਣੇ ਸੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿਓਂ ਬੰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਹੁਣ ਬਾਂਦਰ ਬੰਦੇ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਪਰ ਇਹ ਬਹਿੰਸ ਸਾਡੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਬਹਿੰਸ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਏਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਗਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ

ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨਿਰਾਲੇ ਪੰਥ ਦਾ ਚੌਮੁਖੀਆ ਰੌਸ਼ਨ ਚਿਰਾਗ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਦਰਸ਼ਨ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਲੰਮਾਂ ਸਮਾਂ ਬੌਧਿਕ ਅਗਵਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਇੰਨ-ਬਿੰਨ ਅਕਾਲ ਰੂਪ। ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਦਾ ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਨੰਗੇ ਧੜ ਜੂਝਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਹਰ ਦਰਦ ਉਸ ਦੇ ਹੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹਰ ਖੁਸ਼ੀ, ਉਮੰਗ ਅਤੇ ਪਾਕਿ ਜਜ਼ਬੇ ਨੁੰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠ ਕੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਬੌਧਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਘਾਂ ਵਾਲਾ ਸਿਦਕ, ਸੂਫੀਆਂ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਵਜਦ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਫਲਸਫਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜ਼, ਕਲਗੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਬਾਜ਼ ਸਮੇਤ ਓਸ ਦੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਦੇ ਹਮਸਫਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ-ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਰ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਮਾਨਵ-ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਉਸ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, …….

"ਇਕ ਕੌਮ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਮੇਟ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਉਸ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦੇਵੋ। ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲੋਂ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਵਾ ਲਵੋ, ਨਵਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਘੜ ਲਵੋ, ਇਕ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਲਵੋ। ਕੁਝ ਚਿਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕੌਮ ਆਪੇ ਇਹ ਗੱਲ ਭੁੱਲ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਸੀ ….. ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਭੁੱਲ-ਭੁਲਾ ਜਾਣ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਹੈ।" -(ਮਿਲਾਨ ਕੁੰਦਰਾ)

ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਕੌਮੀ ਸਰੂਪ 'ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ' ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਸਵੇਂ ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ, ਅਰਥਾਤ 'ਸਿੱਖਕੌਮ' ਨੂੰ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ, ਗੁਰੂ ਪੰਥ' ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ। ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਅਰਥਾਤ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੇ ਪੰਨਾ ੨੭ ਉਤੇ 'ਗੁਰੂ ਪੰਥ' ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ "ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ 'ਗੁਰੂਪੰਥ' ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦਸਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਸਮ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸਰੂਪ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਗੁਰਿਆਈ ਸੌਂਪੀ"। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ, ਦੂਜੇ, ਤੀਜੇ, ਚੌਥੇ, ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਕਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਹਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਉਤੇ ਮੋਹਰ 'ਨਾਨਕ' ਦੀ ਹੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।

ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਗੁਰੂ ਪਦਵੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਅਰਥਾਤ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪਖੰਡੀਆਂ, ਦੇਹਧਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ, ਮੱਠ@ੀਆ ਤੇ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਮਸਾਣਾਂ, ਕਬਰਾਂ ਤੇ ਜੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੰਧੂਰ ਭੁਕੱਣ ਵਲੋਂ ਤੇ ਰਾਜ ਨੀਤੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਹਿਰਸ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਬਿਰਤੀ ਤੋੜ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲੜ ਲਾ ਲਈ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਜਿਹੜੀ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾ ਸਕੇਗੀ। ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਖਿਆਲ ਕੱਢ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਬਣਨਾ ਜਾਂ ਅਕਾਲੀ ਦੱਲ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇ ਬਣਨਾ, ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੱਖਰ ਉਕਰ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਾਲੇ ਬਣਨਾ।' ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਜਿਹੜਾ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰੰਗ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਢਾਲ ਕੇ ਦਿੱਤਾ, ਉਸ ਨਾਲ ਦਲਿੱਤ ਵਰਗ ਸਿੱਖੀ ਵਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਰਹਿਤ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਦੀ ਖਾਲਸ ਨੁਹਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਗੁਰੂ ਪਦਵੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਅਰਥਾਤ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪਖੰਡੀਆਂ, ਦੇਹਧਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ, ਮੱਠ@ੀਆ ਤੇ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਮਸਾਣਾਂ, ਕਬਰਾਂ ਤੇ ਜੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੰਧੂਰ ਭੁਕੱਣ ਵਲੋਂ ਤੇ ਰਾਜ ਨੀਤੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਹਿਰਸ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਬਿਰਤੀ ਤੋੜ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲੜ ਲਾ ਲਈ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਜਿਹੜੀ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾ ਸਕੇਗੀ। ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਖਿਆਲ ਕੱਢ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਬਣਨਾ ਜਾਂ ਅਕਾਲੀ ਦੱਲ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇ ਬਣਨਾ, ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੱਖਰ ਉਕਰ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਾਲੇ ਬਣਨਾ।' ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਜਿਹੜਾ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰੰਗ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਢਾਲ ਕੇ ਦਿੱਤਾ, ਉਸ ਨਾਲ ਦਲਿੱਤ ਵਰਗ ਸਿੱਖੀ ਵਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਰਹਿਤ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਦੀ ਖਾਲਸ ਨੁਹਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ (ਸਿੱਖ ਕੌਮ) ਨੇ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਮਿਸਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮਨੁੱਖ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ, ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ ਆਮ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਹੀ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਛਿਕੜੇ 'ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ' ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜਿਆ ਜੀਵਨ ਨਾ ਮੌਤ ਦੇ ਭੈਅ ਤੋਂ ਡਰਿਆ, ਨਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੰਗੀ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭੱਜਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਧਕਾਲੀ ਮੁਗਲ ਤਸੀਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲੋਂ ਨਾਤਾ ਤੋੜਨ ਦੀ ਬਜਾਇ ਧੜ ਨਾਲੋਂ ਸੀਸ ਵੱਖ ਕਰਨ ਨੂੰ ਪਰਵਾਣ ਕਰਨਾ ਆਮ ਜਹੀ ਗੱਲ ਬਣ ਗਈ ਸੀ, ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੁਭਾਅ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ।

ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਂਝੇ ਕੈਲੰਡਰ ਦਾ ਮੁੱਢ, ਜੂਲੀਅਸ ਸੀਜਰ ਵੱਲੋਂ ਬੰਨਿਆਂ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 365 ਦਿਨ 6 ਘੰਟੇ ਮੰਨੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੂਲੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਸਧਾਰਨ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 365 ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਦੇ 6 ਘੰਟੇ, ਹਰ ਚੌਥੇ ਸਾਲ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵਾਧੂ ਦਿਨ ਜੋੜ ਕੇ ਹਿਸਾਬ ਬਰਾਬਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 4 ਸਾਲ ਵਿਚ ਕੁਲ 1461 ਦਿਨ ਬਣਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ (1461/4) 365.25 ਦਿਨ ਮੰਨੀ ਗਈ ਸੀ। 1582 ਈ. ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਰੋਮ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਮੌਸਮ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 365.2422 ਦਿਨ ਭਾਵ 365 ਦਿਨ 5 ਘੰਟੇ 48 ਮਿੰਟ 45 ਸੈਕਿੰਡ ਹੈ। ਜੋ ਪਹਿਲਾ ਮੰਨੀ ਗਈ ਲੰਬਾਈ ਤੋਂ ਲੱਗ ਭੱਗ ਸਵਾ ਗਿਆਰਾਂ ਮਿੰਟ ਘੱਟ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ 128 ਸਾਲ ਪਿਛੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਫਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਅਤੇ ਜਨਮ ਤਰੀਖ ਬਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਤ-ਭੇਦ ਹੈ। ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਨਕੌਸ਼ ਦੇ ਪੰਨਾ ੯੫੦ / ੯੫੧ ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ" ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਭਾਈ, ਕੈਬੋਵਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜਿਸ: ਪਟਿਆਲੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸਨਾਮ ਪਾਸ ਥੇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਸਨੀਕ ਦੁਲੱਟ ਜਟ ਚੌਧਰੀ ਕਾਲੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ "ਮਨੀਏ ਦੀ ਉਮਰ ਕੇਵਲ ਪੰਜ ਵਰ੍ਹਿਆ ਦੀ ਸੀ। ਜਦ ਕਾਲੇ ਨੇ (ਮਨੀਏ ਨੂੰ) ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਚੜਾ੍ਹ ਦਿਤਾ, ਇਹ ਛੋਟੀ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਕਲਗੀਧਰ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕ ਕੇ ਸਿੰਘ ਪਦਵੀ ਧਾਰਨ ਕੀਤੀ । ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ 'ਭੱਟ ਵਹੀਆਂ' ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸ਼ਹੀਦ ਬਿਲਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਗਿਆਨੀ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ "ਭਾਈ ਮਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ ਦੇ ਘਰ ੭ ਅਪ੍ਰੈਲ ੧੬੪੪ ਨੂੰ ਮਾਤਾ 'ਮਧਰੀ ਬਾਈ' ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿੰਡ ਅਲੀਪੁਰ ਜਿਲ੍ਹਾ ਮੁਜ਼ੱਫਰਗੜ੍ਹ (ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਘਰਾਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਤੁਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੈਂਦੀ ਸੱਟੇ ਨਜ਼ਰ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਖਾਨਦਾਨ 'ਤੇ ਜਾ ਟਿਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੁਭਾਵਿਕ ਵੀ ਹੈ । ਆਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਹੀ ਸਨ । ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪੰਡਿਤ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ । ਅੱਜ ਵੀ ਇਸੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਇਸੇ ਖਾਨਦਾਨ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ । ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨਹਿਰੂ ਖਾਨਦਾਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜੋ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੱਕ ਫੈਲਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਫੈਲ ਵੀ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇ ਦੁਰਾਨ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਘੁੰਮਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਕ ਨਵੇਂ ਤਜ਼ੁਰਬੇ ਨਾਲ ਵਾਪਿਸ ਆਇਆ ਬੜੀਆ ਚੀਜਾਂ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨ ਦੀ ਹਰ ਫੇਰੀ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਆਪ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦਾ ਨਾ ਵਾਪਿਸ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਹਰ ਦੇਸ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ ਹਾ ਜਿਥੇ ਦਾ ਅਮੀਰ ਵਿਰਸਾ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ,ਸਾਫ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸਵਾਦੀ ਖਾਣੇ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਛੋਹ ਰਹੇ ਹਨ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀ ਅਚਨਚੇਤ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਪੈਰਾ ਵਿਚ ਵਸੇ ਛੋਟੇ ਜਹੇ ਸਮੂੰਦਰੀ ਟਾਪੂ ਮਾਰੀਸ਼ੀਅੁਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮੋਕਾ ਮਿਲਿਆ ਜਦੋ ਮੈਂ ਦੁਬਈ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਸਰ ਐਸ ਰਾਮਗੁਲਾਮ ਤੇ ਉਤਰਿਆ ਤਾਂ ਮਨ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵੇਂ ਤੁਜਰਬੇ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਟੇਕਸੀ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਬਾਹਰ ਦੇ ਨਜਾਰੇ ਅਤੇ ਸਾਫ ਸਫਾਈ ਦੇਖ ਕੇ ਗਦ-ਗਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸਾ

ਜਦ ਭੂਆ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਸੁਰਤੀ ਫੜ੍ਹ ਚੁੱਕਾ ਸਾਂ। ਸਾਡੇ ਲੰਬੇ ਕੱਚੇ ਵਿਹੜੇ 'ਚ ਚਾਨਣੀਆਂ-ਕਨਾਤਾਂ ਲਾਈਆਂ ਤੇ ਭੁੰਜੇ ਦਰੀਆਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਉਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਲੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਡਾਹੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਗਰਮੀਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ, ਕੁਰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਤਾਪ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਜਿਹੜਾ ਬੈਠੇ, ਉਹੀ 'ਉਈ ਉਈ' ਕਰਦਾ ਤੇ ਚਿੱਤੜ ਮਲਦਾ ਉੱਠ ਖਲੋਵੇ। ਬਿਜਲਈ ਪੱਖੇ ਆਂਢੋ-ਗੁਆਂਢੋ ਮੰਗ ਕੇ ਬੁੱਤਾ ਸਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਬਿਜਲੀ ਕਿਹੜਾ ਉਦੋਂ ਅਜੇ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਇੱਕ ਅੱਧਾ ਬਲਬ ਹੀ ਲਾਉਂਦਾ, ਵੱਧ ਬਿੱਲ ਆਉਣ ਦੇ ਡਰੋਂ। ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਬੱਲਬ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੱਧਮ ਜਿਹੇ ਜਗਦੇ ਜਿਵੇਂ ਬਲਬਾਂ ਨੂੰ ਸੋਕੜੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਈ ਹੋਵੇ! ਛੋਟੇ ਮੇਜ ਉਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸਾਡਾ ਪੱਖਾ ਵੀ ਹਟਕੋਰੇ ਭਰ-ਭਰ ਚਲਦਾ। ਇਸ ਮੇਜ਼ੀ-ਪੱਖੇ ਨੇ ਸਾਡਾ ਤੀਹ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਹੋਣਾ, ਕਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਤਾਇਆ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇੱਕ ਅੱਧ-ਵਾਰ ਤੇਲ ਦੇ ਕੇ ਪੱਖੇ ਦੇ ਪੁਰਜੇ ਰਵਾਂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ।

ਜਦ ਭੂਆ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਸੁਰਤੀ ਫੜ੍ਹ ਚੁੱਕਾ ਸਾਂ। ਸਾਡੇ ਲੰਬੇ ਕੱਚੇ ਵਿਹੜੇ 'ਚ ਚਾਨਣੀਆਂ-ਕਨਾਤਾਂ ਲਾਈਆਂ ਤੇ ਭੁੰਜੇ ਦਰੀਆਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਉਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਲੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਡਾਹੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਗਰਮੀਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ, ਕੁਰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਤਾਪ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਜਿਹੜਾ ਬੈਠੇ, ਉਹੀ 'ਉਈ ਉਈ' ਕਰਦਾ ਤੇ ਚਿੱਤੜ ਮਲਦਾ ਉੱਠ ਖਲੋਵੇ। ਬਿਜਲਈ ਪੱਖੇ ਆਂਢੋ-ਗੁਆਂਢੋ ਮੰਗ ਕੇ ਬੁੱਤਾ ਸਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਬਿਜਲੀ ਕਿਹੜਾ ਉਦੋਂ ਅਜੇ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਇੱਕ ਅੱਧਾ ਬਲਬ ਹੀ ਲਾਉਂਦਾ, ਵੱਧ ਬਿੱਲ ਆਉਣ ਦੇ ਡਰੋਂ। ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਬੱਲਬ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੱਧਮ ਜਿਹੇ ਜਗਦੇ ਜਿਵੇਂ ਬਲਬਾਂ ਨੂੰ ਸੋਕੜੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਈ ਹੋਵੇ! ਛੋਟੇ ਮੇਜ ਉਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸਾਡਾ ਪੱਖਾ ਵੀ ਹਟਕੋਰੇ ਭਰ-ਭਰ ਚਲਦਾ। ਇਸ ਮੇਜ਼ੀ-ਪੱਖੇ ਨੇ ਸਾਡਾ ਤੀਹ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਹੋਣਾ, ਕਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਤਾਇਆ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇੱਕ ਅੱਧ-ਵਾਰ ਤੇਲ ਦੇ ਕੇ ਪੱਖੇ ਦੇ ਪੁਰਜੇ ਰਵਾਂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ।

"ਇਕ ਕੌਮ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਮੇਟ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਉਸ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦੇਵੋ। ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲੋਂ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਵਾ ਲਵੋ, ਨਵਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਘੜ ਲਵੋ, ਇਕ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਲਵੋ। ਕੁਝ ਚਿਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕੌਮ ਆਪੇ ਇਹ ਗੱਲ ਭੁੱਲ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਸੀ ææææ ? ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਭੁੱਲ-ਭੁਲਾ ਜਾਣ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਹੈ।" -(ਮਿਲਾਨ ਕੁੰਦਰਾ)

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਰਦਾਰਾਂ ਪਾਸੋਂ ਇਕਦਮ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਬੇਅਰਥ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਉਪਰੰਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ। ਕਨਿੰਘਮ ਅਨੁਸਾਰ, ''ਮਿਸਲ ਸੰਗਠਨ ਧਰਮਤੰਤਰੀ, ਸੰਘੀ ਤੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਸੀ'' ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਧਰਮਤੰਤਰੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਮਤੰਤਰੀ ਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਅਧੀਨ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਹੁਕਮ ਦੀ ਬਜਾਇ ਦੈਵੀ-ਹੁਕਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਨਿੰਘਮ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਮਿਸਲਾਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਧਾਰਮਿਕ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੇਵਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਸੀ ਤੇ ਨਿਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ।

ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਤੇ ਤਰਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਜੰਗ ਭਾਵੇਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਜੋ ਝਟਕਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨਾਂ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਉਸ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਲੱਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਮ ਜਨਤਾ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਬਾਮਣਾਂ, ਪੁਜਾਰੀਆਂ, ਮੁਲਾਂ ਮੌਲਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਧ ਜੋਗੀਆਂ ਦੇ ਕਰਮਕਾਂਡੀ, ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ਼, ਛੂਆ-ਛਾਤ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਜੂਲੇ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਕਰ ਸਵੈਮਾਨ ਨਾਲ ਜੀਣਾ ਸਿੱਖ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਇਸ ਜੰਗ ਵਿਰੁੱਧ ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਲੰਬਾ ਸਮਾ ਲਾਉਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਹਿਬ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ, ਚਾਰ ਜੰਗਾਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਲੜਨੀਆਂ ਪਈਆਂ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਦਰ ਨੂੰ ਧਰਮ ਲਈ ਆਪਾ ਵਾਰਨਾਂ ਪਿਆ, ਚਾਰ ਸਹਿਬਜ਼ਾਦੇ, ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਮਾਤਾ ਗੁਜਰ ਕੌਰ, ਮਾਤਾ ਭਾਗ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਸ਼ਰਨ ਕੌਰ, ਬਾਬਾ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ, ਭਾ ਮਨੀ ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆਂ ਤੇ ਰਾਮਗੜੀਆ, ਅਕਾਲੀ ਫੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਸ੍ਰæ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ, ਸਿੰਘਣੀਆਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।

ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਸਰਬਉਚ ਸੰਸਥਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਕਾਲ ਤੱਖਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਤੱਖਤ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਮੂਲ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਰਯਾਦਾ ਦਾ ਘਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਆਨ ਬਦਲੂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਕੇ ਦੇਸਾਂ ਬਿਦੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਿਮੋਸ਼ੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇ ਪੰਛੀ ਝਾਤ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਆਨ ਬਦਲੂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਕੱਚਾ ਚਿੱਠਾ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਫਕੀਰ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਤੇ ਅਕਾਲ ਤੱਖਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦੇ ਦੇਣੀ ਤੇ ਫਿਰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਰੌਹ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਇਸ ਫਿਲਮ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਕਾ ਨੂੰ ਪੰਥ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇਕਣ ਦਾ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦੇਣਾ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚਾਰ ਵਰ੍ਹੇ ਪੂਰੇ ਕਰ ਲਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਦੀ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਥਾਪੜਨੋਂ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦੇ ਕਿ ਜਿੰਨਾਂ ਕੰਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਏਨਾ ਤਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਸਾਫ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਅੰਗ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਵੀ ਸੱਚ ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੱਥਲੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚਾਰ ਸਾਲਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਚਿੱਠਾ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਛਪਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕੰਮ ਮੂਲੋਂ ਹੀ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨੋਂ ਹੀ ਸਿੱਧੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਜੋ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ 'ਤੇ ਸਰਸਰੀ ਜਿਹੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਿਆਂ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਜਹਾਨ ਦਾ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਵਿਉਂਤ ਜਾਂ ਘੋਸ਼ਨਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਜਿਹੜੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।

ਸਹਜ ਪਦ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੇ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਰਣ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਰਥ ਹਨ। ਸਹਜ-ਸਾਥ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ (ਜੌੜਾ) ਭਾਈ, ਸੁਭਾਵ, ਆਦਤ, ਫਿਦਰਤ, ਅਸਲ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਵਿਚਾਰ, ਵਿਵੇਕ, ਗਿਆਨ, ਕਰਤਾਰ, ਸਨਮਾਨ, ਆਦਰ, ਨਿਰਯਤਨ, ਸੁਭਾਵਿਕ, ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਘੋਟੀ ਭੰਗ ਹਨ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ-ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ (ਸਹਿਜ ਅਵੱਸਥਾ) - ਸਹਜ ਗੁਫਾ ਮਹਿ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਆਸਣੁ ਊਚ ਸਵਾਰਿਆ ਜੀਉ॥(੯੭)

ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਦੌੜ ਵੱਧਣ ਨਾਲ ਤਨਾਅ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਨਾਅ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਸਿਆ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਾਫੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਤਲ ਜਾਂ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰ ਸਾਲ ਤਕਰੀਬਨ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਕਰਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਦਰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਗਰ 16 ਹੈ ਯਾਨੀ ਹਰ 40 ਸੈਕਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੌਤ। ਪਿਛਲੀ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦੀ ਦਰ ਵਿੱਚ 60 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹਾਲ ਰਿਹਾ ਤਾ 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਆਂਕੜਾ 15 ਲੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ।

ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਦੌੜ ਵੱਧਣ ਨਾਲ ਤਨਾਅ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਨਾਅ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਸਿਆ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਾਫੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਤਲ ਜਾਂ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰ ਸਾਲ ਤਕਰੀਬਨ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਕਰਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਮਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਦਰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਗਰ 16 ਹੈ ਯਾਨੀ ਹਰ 40 ਸੈਕਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੌਤ। ਪਿਛਲੀ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦੀ ਦਰ ਵਿੱਚ 60 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹਾਲ ਰਿਹਾ ਤਾ 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਆਂਕੜਾ 15 ਲੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ।

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਬਲਵਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵੇਗ ਨੇ ਕਈ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਅਤੀਤ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਛੁਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।ਕਈਆਂ ਦੀ ਲੋਅ ਮੱਧਮ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ।ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਿਸ਼ਤੇ –ਨਾਤੇ ਆਪਣਾ ਮਾਣਮੱਤਾ ਥਾਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਚੋਲਾ ਵੀ ਇੱਕ ਹੈ ।ਪਰ ਹੁਣ ਵਿਚੋਲੇ ਦੇ ਨਾਤੇ ਨੂੰ ਮਾਣ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਾਸ਼ੀਏ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਚੋਲਾ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ –ਸ਼ਾਦੀ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜਨੀ ਔਖੀ ਸੀ।ਵਿਚੋਲਾ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਧੁਰੋਂ ਲਿਖੇ ਸੰਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਮੇਲਣ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ।ਵਿਆਹ ਤੱਕ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰੀਵਾਰਾਂ ਦਾ ਚਮਕਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਲਾਂਭੇ ਦੇ ਡਰੋਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮਾਣ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵਿਚੋਲਾ ਸਾਰਥਿਕ ਰੋਲ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਮਿਲਦੇ ਮਾਣ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਠਾਠ-ਬਾਠ ਰੱਖਣਾ ਉਸ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

(Published by The Sikh Missionary Society UK. Printed by Panjab Times UK) An Introduction by the Author, S. Gurmukh Singh OBE Some facts relating to Guru Tegh Bahadur ji: Guru Tegh Bahadur remained active before and after Guruship. He was constantly in touch with the Guru Family at Kiratpur. He was the most travelled Guru after Guru Nanak Sahib. Guruship was passed on to Tegh Bahadur at an open well-attended ceremony at Bakala before the arrival of Makhan Shah Lubhana. He was arrested or detained three times. Aurangzeb was at Delhi when he ordered the execution of Guru Tegh Bahadur. Delhi Sikhs played a daring and well-planned part following Guru Tegh Bahadur’s execution.

(Published by The Sikh Missionary Society UK. Printed by Panjab Times UK) An Introduction by the Author, S. Gurmukh Singh OBE Some facts relating to Guru Tegh Bahadur ji: Guru Tegh Bahadur remained active before and after Guruship. He was constantly in touch with the Guru Family at Kiratpur. He was the most travelled Guru after Guru Nanak Sahib. Guruship was passed on to Tegh Bahadur at an open well-attended ceremony at Bakala before the arrival of Makhan Shah Lubhana. He was arrested or detained three times. Aurangzeb was at Delhi when he ordered the execution of Guru Tegh Bahadur. Delhi Sikhs played a daring and well-planned part following Guru Tegh Bahadur’s execution.

ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਸਦਾ ਦਰੱਖਤ ਜੰਡ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਸੁਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਮੌਲ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਸਨੇ ਜੜ ਲਗਾਈ ਹੋਊ ਇਸਦੀ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦੈ ਹੁਣ ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾਂ ਕਹਿਰਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਖੇਤ ਅਜੇ ਵੀ ਤੂਤ, ਡੇਕਾਂ, ਟਾਹਲੀ, ਜਾਂਮਣ, ਅਮਰੂਦ ਅਤੇ ਇਹ ਜੰਡ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਜਮੀਨ ਠੇਕੇ ਤੇ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਖਤ ਹਦਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦਰੱਖਤਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਟੱਕ ਤੱਕ ਨਹੀ ਲਾਉਣਾਂ ਵੱਢਣ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤ ਵਾਂਗੂ ਦਰੱਖਤ ਖੇਤ ਦੇ ਰਾਖੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਹੁਣ ਜਾ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਮੈ ਜੱਫੀ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ 'ਤੇ ਜਾਂਮਣ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਆਉਂਦੈ। ਜਾਂਮਣ ਨੇ ਤਾਅਨਾਂ ਮਾਰਨਾਂ ਹੁੰਦੈ ਕਿ ਉਦੋ ਕਿਉ ਨਹੀ ਆਉਦਾ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋ ਜੇਠ ਹਾੜ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਮੈਨੂੰ ਫਲ ਲੱਗਦੈ, ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਬੀਤ ਗਏ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਧੀਆਂ ਨੂੰ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਖੇਤ ਜਾਣਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਡਰਾ ਦਿੰਦੇ ਕਿ ਜੰਡ ਦੀ ਜੜ੍ਹ 'ਚ ਸੱਪ ਰਹਿੰਦੈ 'ਤੇ ਅਸੀਂ ਡਰਦੇ ਜਾਂਮਣ ਅਮਰੂਦ ਤੂਤ ਡੇਕਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਖੇਡਦੇ ਪਰ